نظامی گنجوی | شعر هیأت

نظامی گنجوی

نظامی گنجوی

جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف متخلص به «نظامی» حدود سال ۵۳۵ ه.ق در شهر گنجه چشم به جهان گشود. نظامی از شاعران بزرگ ایران است که از او به‌عنوان پیشوای داستان‌سرایی و مثنوی‌سرایی یاد می‌شود و اشعار او به زبان‌های مختلف ترجمه شده است. وی در حکمت، طب، ریاضی، موسیقی و علوم عقلی و نقلی تبحر داشته و از بزرگان فلسفه و حکمت به شمار می‌آمده است. ۳۰ سال از عمر خود را در سرودن خمسه صرف کرد که شامل ۵ مثنوی است به نام‌های: مخزن‌الاسرار، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه. علاوه بر خمسۀ مذکور، دیوان اشعاری نیز از او به جا مانده است. وی در حدود سال ۶۰۰ ه.ق وفات یافت و در زادگاهش به خاک سپرده شد. در تقویم ملی روز ۲۱ اسفند به نام او نام‌گذاری شده است.

خمسۀ نظامی

خمسۀ نظامی

خشنودی تو

خدایا تویی بنده را دست‌گیر
بوَد بنده را از خدا، ناگزیر

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

پناهم تویی

خدایا جهان‌پادشایی تو راست
ز ما خدمت آید، خدایی تو راست

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

اول الاولین

ای جهان دیده بود خویش از تو
هیچ بودی نبوده پیش از تو

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

بهترین سرآغاز

ای نام تو بهترین سرآغاز
بی‌نام تو نامه کی کنم باز؟

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

چشمم برافروز

تویی کاوّل ز خاکم آفریدی
به فضلم زآفرینش برگزیدی

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

بی‌مثل و مانند

به نام آنکه هستی نام از او یافت
فلک جنبش، زمین آرام از او یافت

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

لِمَن المُلک

بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلید در گنج حکیم

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

تویی دست‌گیر

ای همه هستی ز تو پیدا شده
خاک ضعیف از تو توانا شده...

شعر توحیدی

خمسۀ نظامی

مثنوی

ای مدنی برقع و مکی نقاب

ای مدنی برقع و مکی نقاب
سایه‌نشین چند بود آفتاب

امام عصر علیه‌السلام

خوشه‌های طلایی

مثنوی

حقوق بی‌بشر

ذلیل شد امیری‌اش، صغیر شد کبیری‌اش
شکسته شد توهّمِ شکست‌ناپذیری‌اش

صفوفشان دو دسته شد، عنانشان گسسته شد
فسونشان فسانه شد، طلسمشان شکسته شد

تمام شد دوبار در زمین فساد کردنش
لَتُفسِدَنَّ مَرَّتَینِ فِی البِلاد کردنش

تو سرزمین قبله‌ای، اقامه کن نماز را
بی‌آبرو کن این جماعت قمارباز را

تمام آیه‌های سرخ فتح را مرور کن
زمین به ارث می‌رسد، نگاه در زبور کن

تو نقطۀ تلاقی چهارسوی عالمی
و جُرم تو همین‌که ایستاده‌ای و محکمی

چه نقشه‌ها برای تو کشیده‌اند گرگ‌ها
چه خواب‌ها، چه خواب‌ها که دیده‌اند گرگ‌ها

چه شاخه‌ها تبر شود، چه زیرها زبَر شود
که سازمان بی‌ملل حقوق بی‌بشر شود!

دوباره از خیانت سران خودفروخته
هزار سرو لِه شد و هزار غنچه سوخته

سکوت‌های بی‌شرف، قنوت‌های بی‌هدف
منافقان میان حقّ و باطل‌اند بی‌طرف

درنگ شو! به سوز سینه اهلُ بَیت را بخوان
شتاب کن، وَ ما رَمَیتَ إذ رَمَیت را بخوان

قیام آدمیّت و خروش دینی است این
صدای پای زئران اربعینی است این

ورای این حصارها و سیمِ خاردارها
طلوع می‌رسد، شکوفه می‌کند بهارها

به دوست خنده می‌زند، به دشمن اخم می‌کند
طبیبمان می‌آید و علاج زخم می‌کند

یگانه راز رَستن و نجات چیست عاقبت؟
به عصر کربلا قسم، مقاومت مقاومت

مهدی جهاندار

فتح نزدیک است وقتی مرد میدان حمزه باشد
خصم خاموش است وقتی شیر غرّان حمزه باشد

نغمه مستشارنظامی

بعد از این‌که دفن شد آن شب پیمبر در سکوت
سُست شد ایمان مردم، مُرد باور در سکوت

رضا خورشیدی‌فرد

ماییم و شکوهِ نصر ان‌شاء‌الله
قدس است و شکستِ حصر ان‌شاء‌الله

سیدمحمدجواد شرافت

همان قاتل که ویران ساخت اردوگاه قانا را
همان غاصب که خونین کرد «صبرا و شتیلا» را

سیدمحمدرضا یعقوبی‌آل

گشوده باغِ تاریخ از گلِ عبرت، بسی دفتر
که هر برگ از تبِ خجلت، رُخی دارد چو شبنم، تر

جواد محمدزمانی

ذلیل شد امیری‌اش، صغیر شد کبیری‌اش
شکسته شد توهّمِ شکست‌ناپذیری‌اش

مهدی جهاندار

برخیز که راه رفته را برگردیم
با عشق به آغوش خدا برگردیم

میلاد عرفان‌پور

دلی كه خانۀ مولا شود حرم گردد
كز احترام علی كعبه محترم گردد

محمدعلی مجاهدی

من زائر نگاه توام از دیار دور
آن ذره‌ام که آمده تا پیشگاه نور

سیدمحمدرضا شرافت

به تعداد نفوس خلق اگر سوی خدا راه است
همان‌قدر انتخاب راه دشوار است و دلخواه است

فاضل نظری

سرّ نى در نینوا مى‏‌ماند اگر زینب نبود
کربلا، در کربلا مى‏‌ماند اگر زینب نبود

قادر طهماسبی

جاده مانده‌ست و من و اين سر باقى مانده
رمقی نيست در اين پيکر باقى مانده

سعید بیابانکی

هنرهیات

جامع محتوایی

جامعه ایمانی مشعر

هیات تی‌وی