چنانچه شعر دهۀ هشتاد و نود را با شعر دهۀ پنجاه و شصت مقایسه کنیم، خواهیم دید که علیرغم اتفاقات خوب زبانی، فرمی و... در دهههای اخیر؛ از نظر دستورمندی و استحکام زبانی، شعر امروز ما نسبت به گذشتۀ نه چندان دور تنزل مشهودی داشته است.
شاعران متوسط و و غیرمطرح دهۀ شصت نسبت به شاعران مطرح و بزرگ دهۀ هشتاد و نود تسلط بیشتری بر دستور زبان فارسی داشتهاند. این سالها حتی در میان اشعار برگزیدۀ کنگرهها و جشنوارههای معتبر، به سادگی شاهد ضعف تألیف هستیم. اینکه این اتفاق از کجا آب میخورد پژوهشی مستقل میطلبد.
در این میان، وضعیت شعر هیأت از دیگر گونههای شعری خطرناکتر است. شاعران هیأت نیز نسبت به اساتید و پیشکسوتان خود علیرغم دستیابی به موفقیتهای چشمگیر، با اُفت شدید زبانی مواجه بودهاند. بعضی از دلایلی که برای این اتفاق به ذهنم خطور میکند به ترتیب زیر است:
ـ تعداد قابل توجهی از شعرای هیأت، نوجوانان و نوشاعرانی هستند که اولین تجربههای شعری خود را پشت سر میگذارند. از این طبعهای پاک و پراحساس توقع رعایت همۀ نکات فنی و ادبی نمیرود اما عرضه کنندگان محصولات هیأت باید مراقب خدشهدار شدن ساحت شعر هیأت باشند.
ـ استفادۀ مستقیم از اصطلاحات کوچه و بازار و فرهنگ عامیانه بدون عبور دادن این واژهها و اصطلاحات از فیلتر شعر، موجب سخیف شدن زبان شعر خواهد شد. آنچه یک اصطلاح عامیانه را در شعر دلنشین میکند، یکی رعایت صورت اولیه و شکل مستعمل آن واژه بدون تغییر و دستکاری شاعر است و دیگر عبور واژه از فیلتر شعر و نگاه شاعرانه است؛ یعنی اصطلاح عامیانه باید در شعر منجر به اتفاق ادبی از قبیل ایهام شود.
ـ دستکاری وسیع شعرای هیأت در عبارات و واژههای عربی ادعیه و مقاتل نیز از دلایل افت کیفی زبان شعر هیأت است.
ـ حضور قلب مخاطبان شعر هیأت، هنرمندی مجری شعر(مداح اهلبیت)، آمادگی معنوی فضای هیأت، گاهی تاریکی و خاموشی فضای هیأت و... همه و همه باعث میشود که شعر تأثیرگذاری بالایی داشته باشد. در چنین محیطی، شاعر با کمترین تلاش و دقت برای ارائۀ شعر مطلوب میتواند شاهد بیشترین کارآمدی باشد و چه بسا هیچگاه به فکر رفع ایرادات شعر خود نیفتد. کافی است که شاعری ردیف شعر خود را «حسین» قرار دهد ولی شعر سرشار از ایرادات دستوری و ضعف تألیف باشد اما در هیأت بیشترین تأثیرگذاری را هم داشته باشد. این اتفاق ربطی به هنرمندی شاعر ندارد بلکه ناشی از حضور قلب مخاطب است.
ـ بسیار از شاعران شنیدهام که وقتی نقدی بر شعرشان وارد میشود، میگویند ولی این شعر را فلان مداح در فلان هیأت خواند و جلسه را «ترکاند»!
ـ استفادۀ شعرای هیأت از دایره واژگانی خاص ادبیات صوفیانه و خانقاهی بدون اطلاع دقیق از معنا و کاربرد واقعی این واژهها نیز بر آشفتگی زبان شعر هیأت دامن زده است.
برگرفته از: سایت آیات غمزه