رعب و وحشت در دل مشرکان راه یافت و روحیه آنان در هم ریخت و با شکست پا به فرار گذاشته و به پشت سر خود نمی‌نگریستند و مسلمانان، بازماندگان آن‌ها را به محاصره درآوردند و گویی این جنگ با پیروزی مسلمانان پایان یافته بود.
در اینجا فاجعه‌ای بس بزرگ بر مسلمانان وارد شد، بدین‌سان که تیراندازان، مکان خود را بر فراز کوه ترک کرده و پایین آمدند تا با دیگر مسلمانان در جمع آوری غنایم جنگی شرکت جویند و جز ١٠ تن از آنان کسی در آنجا باقی نماند.
خالد بن ولید فرماندۀ سواره نظام مشرکان با مشاهده خلوتی بالای کوه و تعداد اندک تیراندازان، بر سواران تحت فرماندهی خود فریاد زد و بر جمع تیراندازان حمله‌ور شد. عِکرمه نیز در پی او هجوم خود را آغاز کرد و تیراندازان را از دم تیغ گذراندند و بدین ترتیب موازنه قدرت تغییر یافت و جنگ به سود مشرکان تمام شد و توانستند با نفوذ به داخل صفوف مسلمانان آن‌ها را پراکنده سازند. (۱)

بدین‌سان فاجعه‌ای به وقوع پیوست که مسلمانان نظیر آن را سراغ نداشتند و آن‌ها دچار آشفتگی شده و خود را فراموش کردند و شکستی پس از پیروزی نصیب آن‌ها گردید. پس از شهادت حضرت حمزه عموی پیامبر و مُصعب بن عمیر همۀ نیروها از اطراف رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پراکنده شده و جز علی(علیه‌السلام) و اندکی از مهاجران و انصار کسی در کنارش باقی نماند.
تاریخ در این لحظات سرنوشت‌ساز و دشوار، موارد استقامت و پایمردی و جانفشانی علی(علیه‌السلام) را در مورد رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در صفحاتی زرّین ثبت کرده است. آن حضرت با تمام توان و دلاورمردی از وجود مقدس رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) دفاع نمود و پرچم به یک دست و شمشیر در دست دیگر، مانع پیروزی قوای دشمن می‌شد و حملاتی را که به سمت پیامبر صورت می‌گرفت، از آن بزرگوار دفع می‌کرد و تمام توجه وی سلامتی وجود مقدس پیامبر بود و گویی او به تنهایی به لشکری می‌ماند که با همۀ ساز و برگش به میدان آمده است... او چنان مبارزه کرد تا سر و صورت و سینه و دستان مبارکش زخم‌های کاری برداشت. (۲)
جبرئیل بر رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شد و در خصوص فداکاری حضرت علی(علیه‌السلام) عرضه داشت: این است رسم جانبازی؛ رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «او از من است و من از او»
جبرئیل عرض کرد: من نیز از شمایم و صدایی از آسمان شنیدند که اعلان داشت: «لا فتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار؛رادمردی جز علی(علیه‌السلام) و شمشیری جز ذوالفقار وجود ندارد.» (۳)
بدین ترتیب، امیرمؤمنان(علیه‌السلام) توانست از وجود مقدس پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) مراقبت نماید و نتیجۀ جنگ را بی‌آن‌که یکی از دو طرف به پیروزی کامل دست یافته باشند به حالتی از توازن برساند.

_{ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. پیشوایان هدایت، ج۲ (امیرمؤمنان حضرت علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام)، ص۱۰۶؛ به نقل از تاریخ طبری ۲ / ۱۹۴.
۲. همان، ص۱۰۷؛ به نقل از کامل ۲ / ۱۵۴، اعیان الشیعة ۱ / ۲۸۸.
۳. همان؛ کامل ۲ / ۱۵۴، تاریخ دمشق ۱۰ / ۱۴۸، روضۀ کافی، حدیث ۹۰.}