پروین اعتصامی

پروین (رخشنده) اعتصامی ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در تبریز متولد شد و در کودکی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. از کودکی فارسی، انگلیسی و عربی را نزد پدرش اعتصام‌الملک آموخت و نزد استادانی چون دهخدا و ملک‌الشعراء بهار سرودن را آغاز کرد. تحصیلاتش را در مدرسهٔ آمریکایی تهران با رتبه ممتاز به پایان برد و مدتی در همان‌جا به تدریس انگلیسی پرداخت. مدتی نیز به‌عنوان مدیر کتابخانهٔ دانش‌سرای عالی فعالیت کرد. پروین، شاعری ظلم‌ستیز بود و مدال درجه سه لیاقت که رضاشاه به او اعطا کرد را نپذیرفت و پیشنهاد او برای تدریس به ملکه و ولیعهد را قبول نکرد. پروین در ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ به علت ابتلا به حصبه درگذشت و در حرم حضرت معصومه(علیهاالسلام) به خاک سپرده شد. در تقویم ملی، ۲۵ اسفند روز بزرگداشت پروین اعتصامی نام‌گذاری شده است. «دیوان پروین اعتصامی» در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

پروین اعتصامی

هیچ مردی در جهان مانند پیغمبر که نیست هیچ بختی بهتر از پیوند پیغمبر که نیست

چه سخت است داغ علمدار دیدن غم یار، در اوج پیکار دیدن

با چفیه و جلیقه و قرآن شهید شد یعنی که در میانهٔ میدان شهید شد

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله! خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟ میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

گرفتارم گرفتارم اباالفضل گره افتاده بر کارم اباالفضل

من غم و مهر حسین با شیر از مادر گرفتم روز اول کآمدم دستور تا آخر گرفتم

حاصل عمرِ ز خود بی‌خبران آه بُوَد هرکه از خویشتن آگاه شد، آگاه بود

رد می‌کنی شاید پس از زنگ دبستان طفل کلاس اولی را از خیابان

و خانه‌ها، همه، هر جا، خراب خواهد شد در آسمان و زمین، انقلاب خواهد شد

حقیقت مثل خورشید است در یک صبح بارانی نمی‌ماند به پشت ابرهای تیره زندانی

هیچ مردی در جهان مانند پیغمبر که نیست
هیچ بختی بهتر از پیوند پیغمبر که نیست

چه سخت است داغ علمدار دیدن
غم یار، در اوج پیکار دیدن

با چفیه و جلیقه و قرآن شهید شد
یعنی که در میانهٔ میدان شهید شد

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله!
خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟
میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند
به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

گرفتارم گرفتارم اباالفضل
گره افتاده بر کارم اباالفضل

من غم و مهر حسین با شیر از مادر گرفتم
روز اول کآمدم دستور تا آخر گرفتم

حاصل عمرِ ز خود بی‌خبران آه بُوَد
هرکه از خویشتن آگاه شد، آگاه بود

رد می‌کنی شاید پس از زنگ دبستان
طفل کلاس اولی را از خیابان

و خانه‌ها، همه، هر جا، خراب خواهد شد
در آسمان و زمین، انقلاب خواهد شد

حقیقت مثل خورشید است در یک صبح بارانی
نمی‌ماند به پشت ابرهای تیره زندانی