بابا طاهر همدانی

بابا طاهر همدانی در قرن ۴ ه.ق به دنیا آمد. تذکره‌نویسان با برداشتی که از چند بیت باباطاهر داشته‌اند، تولد او را در سال ۳۲۶ و برخی در ۳۹۰ تخمین زده‌اند. بابا، مشهور‌ترین لقب او و معادل‌ پیر‌ و مرشد است‌ و لقب عریان، به دلیل بریدن وی از تعلّقات دنیوی بوده‌ است. از حوادث زندگی بابا طاهر اطلاعات دقیقی در دست نیست. گفته شده هنگام ورود طغرل‌شاه سلجوقی به همدان، باباطاهر در قيد حيات بوده و ملاقاتی ميان این دو صورت گرفته است که اين ديدار بر شاه سلجوقی تأثير شگرفی گذاشته است. بنا به قول اکثر مورّخین، وی پس‌ از سال ۴۴۷ یا ۴۵۰‌ در همدان از دنیا رفته است و آرامگاهش در این شهر قرار دارد. از آثار وی علاوه بر دیوان اشعارش می‌توان به جملات قصار او با نام «اشارات» اشاره کرد.

بابا طاهر همدانی

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟ میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

کاش بیدار شوم، آمده باشی به خراسان بعدِ کرمان و بشاگرد و گلستان و لرستان

پیِ خورشید، شب تا صبح، در سوزِ مِه و باران به گریه تاختیم از غرب تا شرق ارسباران

دلا ز معرکه محنت و بلا مگریز چو گردباد به هم پیچ و چون صبا مگریز

فتح نزدیک است وقتی مرد میدان حمزه باشد خصم خاموش است وقتی شیر غرّان حمزه باشد

اوصاف تو از ابتدا تا انتها نور آیینه‌ای، آیینه‌ای سر تا به پا نور

ای در تو عیان‌ها ونهان‌ها همه هیچ پندار یقین‌ها و گمان‌ها همه هیچ

ابری‌ست کوچه کوچه، دل من... خدا کند، نم‌نم، غزل ببارد و توفان به پا کند

ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی نروم جز به همان ره که توأم راهنمایی

هوا بهاری شوقت، هوا بهاری توست خروش چلچله لبریز بی‌قراری توست

راه گم کردم، چه باشد گر به‌راه آری مرا؟ رحمتی بر من کنی و در پناه آری مرا؟

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟
میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند
به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

کاش بیدار شوم، آمده باشی به خراسان
بعدِ کرمان و بشاگرد و گلستان و لرستان

پیِ خورشید، شب تا صبح، در سوزِ مِه و باران
به گریه تاختیم از غرب تا شرق ارسباران

دلا ز معرکه محنت و بلا مگریز
چو گردباد به هم پیچ و چون صبا مگریز

فتح نزدیک است وقتی مرد میدان حمزه باشد
خصم خاموش است وقتی شیر غرّان حمزه باشد

اوصاف تو از ابتدا تا انتها نور
آیینه‌ای، آیینه‌ای سر تا به پا نور

ای در تو عیان‌ها ونهان‌ها همه هیچ
پندار یقین‌ها و گمان‌ها همه هیچ

ابری‌ست کوچه کوچه، دل من... خدا کند،
نم‌نم، غزل ببارد و توفان به پا کند

ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی
نروم جز به همان ره که توأم راهنمایی

هوا بهاری شوقت، هوا بهاری توست
خروش چلچله لبریز بی‌قراری توست

راه گم کردم، چه باشد گر به‌راه آری مرا؟
رحمتی بر من کنی و در پناه آری مرا؟