حزین لاهیجی

محمدعلی بن ابوطالب متخلّص به «حزین لاهیجی» سال ۱۱۰۳ ه.ق در اصفهان متولد شد. اوایل به دلیل منع پدرش که عالم نامداری هم بود، قریحۀ شعری خود را آشکار نمی‌کرد تا این‌که استاد عرفان وی، با اهدای تخلّص حزین به وی، شاعری او را اعلام کرد. حزین، ملقّب به «علّامه ذوالفنون» عالم و عارفی جهانگرد بود و از وی آثاری در فلسفه، کلام، تاریخ و تراجم باقی مانده است. او سال‌های آخر عمر به هند رفت که در میان اهالی آن دیار شناخته شده بود و سرانجام سال ۱۱۸۱ ه.ق در بنارس وفات یافت و در آن شهر دفن شد. آثار علمی و ادبی او را حدود ۲۰۰ اثر دانسته‌اند. «دیوان اشعار»،‌ «تذکرة‌المعاصرین»، «تاریخ حزین» و «رسائل حزین لاهیجی» بخشی از این آثار است.

حزین لاهیجی

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله! خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟ میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

کاش بیدار شوم، آمده باشی به خراسان بعدِ کرمان و بشاگرد و گلستان و لرستان

پیِ خورشید، شب تا صبح، در سوزِ مِه و باران به گریه تاختیم از غرب تا شرق ارسباران

دلا ز معرکه محنت و بلا مگریز چو گردباد به هم پیچ و چون صبا مگریز

ای سرّ تو در سینۀ هر محرم راز پیوسته درِ رحمت تو بر همه باز

به کدام واژه بخوانمت، به کدام واژۀ نارَسا؟ به کدام جلوه بجویمت؟ متعالیا و مقدّسا!

آتش داغی به جان مؤمنین افتاده است گوییا از اسب، کوهی بر زمین افتاده است

خودش را وارث أرض مقدس خوانده، این قابیل جهان وارونه شد؛ این‌بار با سنگ آمده هابیل

نه در توصیف شاعر‌ها، نه در آواز عشّاقی تو افزون‌تر از اندیشه، فراوان‌تر از اغراقی

درخت، جلوۀ هموارۀ بهاران بود اگرچه هر برگش قصۀ زمستان بود

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله!
خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟
میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند
به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

کاش بیدار شوم، آمده باشی به خراسان
بعدِ کرمان و بشاگرد و گلستان و لرستان

پیِ خورشید، شب تا صبح، در سوزِ مِه و باران
به گریه تاختیم از غرب تا شرق ارسباران

دلا ز معرکه محنت و بلا مگریز
چو گردباد به هم پیچ و چون صبا مگریز

ای سرّ تو در سینۀ هر محرم راز
پیوسته درِ رحمت تو بر همه باز

به کدام واژه بخوانمت، به کدام واژۀ نارَسا؟
به کدام جلوه بجویمت؟ متعالیا و مقدّسا!

آتش داغی به جان مؤمنین افتاده است
گوییا از اسب، کوهی بر زمین افتاده است

خودش را وارث أرض مقدس خوانده، این قابیل
جهان وارونه شد؛ این‌بار با سنگ آمده هابیل

نه در توصیف شاعر‌ها، نه در آواز عشّاقی
تو افزون‌تر از اندیشه، فراوان‌تر از اغراقی

درخت، جلوۀ هموارۀ بهاران بود
اگرچه هر برگش قصۀ زمستان بود