مولوی

جلال‌الدین محمد بلخی مشهور به «مولوی» سال ۶۰۴ ه.ق در بلخ متولد شد. در زمان کودکی او خانواده‌اش از بلخ کوچ کرده و در نهایت ساکن قونیه شدند. پدر وی بهاءالدین ولد، از بزرگان صوفیه در زمان خود بود و بعد از فوتش، فرزندش جلال‌الدین جای خالی او را برای مریدانش پر کرد. وی هیچ‌گاه از تحصیل علم غافل نبود و با سفر به بلاد مختلف از محضر شخصیت‌‌هایی مانند ابن عربی بهره برد. ملاقات با شمس تبریزی، حالت شوریدگی در وی ایجاد کرد و موجب شد تدریس را رها کرده و بیشتر به سرودن اشعار عرفانی روی بیاورد. مولوی سال ۶۷۲ ه.ق در قونیه وفات یافت. ۸ مهر روز بزرگداشت او و سال ۲۰۰۷ میلادی به نام او، نام‌گذاری شده است. از آثار او می‌توان به «مثنوی معنوی»، «دیوان شمس»، «فیه ما فیه» و «مجالس سبعه» اشاره کرد.

مولوی

با چفیه و جلیقه و قرآن شهید شد یعنی که در میانهٔ میدان شهید شد

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله! خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟ میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

کاش بیدار شوم، آمده باشی به خراسان بعدِ کرمان و بشاگرد و گلستان و لرستان

پیِ خورشید، شب تا صبح، در سوزِ مِه و باران به گریه تاختیم از غرب تا شرق ارسباران

شعله باش اما چنین بر آشیان خود مزن دود کن خود را ولی در دودمان خود مزن

مرگ بر تازیانه‌ها تازیانه‌های بی‌امان، به گرده‌های بی‌گناه بردگان

عاشق آن صخره‌هایم، ماه را هم دوست دارم کفش‌هایم کو؟ که من این راه را هم دوست دارم

هنوز می‌شنوم هق‌هق صدایت را صدای آن نفس درد آشنایت را

عارفانى که از این رشته، سَرى یافته‌‏اند بى‏‌خبر گشته ز خود تا خبرى یافته‌‏اند

هزار دشمنم ار می‌کنند قصد هلاک گَرَم تو دوستی از دشمنان ندارم باک

با چفیه و جلیقه و قرآن شهید شد
یعنی که در میانهٔ میدان شهید شد

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله!
خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟
میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند
به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

کاش بیدار شوم، آمده باشی به خراسان
بعدِ کرمان و بشاگرد و گلستان و لرستان

پیِ خورشید، شب تا صبح، در سوزِ مِه و باران
به گریه تاختیم از غرب تا شرق ارسباران

شعله باش اما چنین بر آشیان خود مزن
دود کن خود را ولی در دودمان خود مزن

مرگ بر تازیانه‌ها
تازیانه‌های بی‌امان، به گرده‌های بی‌گناه بردگان

عاشق آن صخره‌هایم، ماه را هم دوست دارم
کفش‌هایم کو؟ که من این راه را هم دوست دارم

هنوز می‌شنوم هق‌هق صدایت را
صدای آن نفس درد آشنایت را

عارفانى که از این رشته، سَرى یافته‌‏اند
بى‏‌خبر گشته ز خود تا خبرى یافته‌‏اند

هزار دشمنم ار می‌کنند قصد هلاک
گَرَم تو دوستی از دشمنان ندارم باک