ما نباید گمان بریم اگر یک چیزی خوب است، حتماً زیادش خوب‌تر خواهد بود. در بسیاری از امور ذوقی،‌ این حدّ وسط است که خوب است و نه کرانه‌ها. همان‌گونه که گوش انسان موج‌هایی با بسامدهایی خاص را تشخیص می‌دهد، ذهن او نیز در برابر میزان خاصی از نوآوری و خلّاقیت حساسیت خوبی نشان می‌دهد.

رباعی قالبی است با یک جاذبۀ صوری خاص و قابلیت‌های کاربردی ویژه که در دیگر قالب‌ها نمی‌توان یافت. رباعی تنها قالب جاافتادۀ شعر کوتاه در میان قالب‌های کهن ماست و به همین سبب برای بیان نکته‌های موجز ولی پر معنی قابلیت دارد.

ما شاید بدین توجیه و یا بهانه که «کار شعر، پند و موعظه نیست» شعر را از بسیاری از وظایف آن سبک‌دوش کرده‌ایم، همچنان که گفته‌ایم «کار شعر، داستان‌سرایی نیست»، «کار شعر، خطابۀ سیاسی نیست»، «کار شعر، تبریک و تسلیت نیست». نتیجۀ مستقیم این شانه‌خالی کردن‌ها، فقیر شدن شعرهای ما از نظر محتوایی بوده است.

در شعر آیینیِ بعضی از شاعران جوان، هم شخصیت‌ها تقریباً ثابت‌اند، هم وقایع و هم زاویۀ دید و نگرش شاعران نسبت به وقایع و اشخاص. این دوستان ما غالباً در یافتن طرح برای مسایلی که خود با آن‌ها زیسته‌اند،‌ توانایند و مشکل وقتی پدید می‌آید که از این زمانه دور می‌شوند.

رباعی از قالب‌هایی بود که به دست شاعران نسل انقلاب احیاء شد، با سخنانی تازه و رنگ و بویی خاص. اما رباعی‌های حسن حسینی موقعیتی خاص در شعر آن دوره دارد و تأملی ویژه می‌طلبد.

قصیده از دیرباز معیار و ملاک سخنوری بوده است و وسیلۀ سنجش مایۀ شاعری. هنوز بسیاری از استادان کهن‌گرای ما، قصیده را «مادرِ دیگر قالب‌های شعر فارسی» می‌دانند و کامل‌ترین قالب.

اما یک نوع دیگر شعر آیینی هم در این تغییر ذوق و سلیقۀ عموم بی‌اثر نبود و آن شعری بود در قالبِ کهن ولی با لحن و بیان نسبتاً تازه و در عین حال دارای آن مایۀ صراحت و جذابیّت صوری که بر مخاطبان عام تأثیر بگذارد.

کُميت که می‌آید دربارۀ علی‌ بن‌ الحسين (عليه‌السّلام) شعر می‌گوید، شعرش جهاد است؛ چرا؟ چون مضمونش درگیری با هشام بن عبدالملک است. همان روز خیلی‌ها بودند که برای رسول‌الله (صلّى‌الله‌عليه‌وآله) شعر می‌گفتند، اما هیچ‌گونه مبارزه‌ای محسوب نمی‌شد، درگیری محسوب نمی‌شد؛ لذاست که جهاد هم نبود.

حسین عباس‌پور از شاعران جوان آیینی است که اهتمام خاصی در سرایش شعر دربارۀ امام حسن مجتبی(ع) داشته و دارد. برخی او را شاعر دلبسته و منتسب به این حضرت می‌شناسند؛ گرچه عباس‌پور شعرهای دیگری در مدح و مرثیه سایر ائمه(ع) نیز سروده است.

زبان حال سرایی در شعر هیأت و به ویژه در مرثیه رواج و اهمیت فراوان دارد. شاعر هیأت از طرفی به دلیل کلی بودن و محدود بودن اطلاعات تاریخی و از طرفی به دلیل هنرنمایی‌های شاعرانه و نگاه‌های جزئی و جستجوی زاویه دیدهای تازه و متفاوت ناگزیر از زبان حال سرایی است.

در اشعار مذهبی ما، خلأ نگاه اسوه‌ای به ذوات مقدسه و پرداختن به سیرۀ اجتماعی و سیاسی آن بزرگوارن به شدت حس می‌شود و این هم یک واقعیت است که شعر مذهبی ما آن قدر که به شخصیت‌های دینی بها می‌دهد به سایر موضوعات دینی بها نمی‌دهد. اما آیا برای پرکردن نیمۀ خالی لیوان، باید نیمۀ پر لیوان را خالی کرد؟ آیا می‌توان جلوی افراط را با تفریط گرفت؟

این غزل از کارهای موفق محمدمهدی سیار است که مانند دیگر آثارش عطر اندیشه‌محوری و دغدغه‌مندی از آن به مشام می‌رسد. این غزل کوتاه دو عنصر مهم شعری یعنی شاعرانگی و شهود را توأمان دارد و به شیوة غزل‌های سبک هندی خالی از مضمون نیست اما اندیشه را فدای مضمون نمی‌کند.

شعر مهدوی یکی از شاخه‌های شعر ولایی است که از لحاظ موضوع و مضمون‌سازی ویژگی‌های متمایزی با بخش‌های دیگر شعر آیینی و ولایی دارد. در این غزل، شاعر نگاهی جهانی به موضوع مهدویت در شعر امروز داشته است و در اثرش از ویژگی‌هایی مؤثری بهره برده است.

در این نوشتار، پیرامون سه شعر مهدوی که در آن‌ها روایت نقش مهمی دارد به نکاتی اشاره می‌کنیم.

استفاده از ردیف‌هایی چون: «ایها العزیز، خدا کند که بیایی‌، چشم به راه، نیامدی، دارد می‌آید، ولیِّ عصر...» علاوه بر اینکه با موضوع و مفهوم مهدویت تناسب دارند. از نظر موسیقی و کمک به تداعی معانی مفید و اثرگذار هستند.