قصیده | شعر هیأت

قصیده در لغت به معنای چیزی است که «قصد شده» باشد. این قالب مثل غزل، مصراع اول و تمام مصراع‌هاى زوج آن داراى قافیه است و از کهن‌ترین قالب‌های شعر فارسی محسوب می‌شود. تعداد ابیات قصیده به طور معمول، پانزده تا هفتاد، هشتاد بیت است اما گاهی تا یکصد و پنجاه بیت و بیشتر هم می‌رسد.
در این نوع شعر، شاعر به جاى عاشقانه‌سرایى محض، همان‌طور که از نام آن پیداست، به مدح، وصف، پند و اندرز، مرثیه و... می‌پردازد. برای این قالب ارکانی را مثل: مطلع، تغزّل و تشبیب، تخلّص، تنۀ اصلی، شریطه و دعا، و مقطع برشمرده‌اند.

الا که مقدم تو مژدۀ سعادت داشت
به خاک‌بوسی راهت فرشته عادت داشت

محمدجواد غفورزاده

سلام بر حسین

قصیده

الا ای چشمۀ نور خدا در خاکِ ظلمانی
زمین با نور اخلاق تو می‌گردد چراغانی

قادر طراوت‌پور

قصیده

سلطان ابوالحسن، علی موسی، آن‌که هست
گلْ‌میخِ آستانهٔ او ماه و آفتاب

صائب تبریزی

کلیات صائب تبریزی

قصیده

دین را حرمی‌ست در خراسان
دشوار تو را به محشر آسان

سنایی غزنوی

دیوان سنایی غزنویی

قصیده

ای تا به قیامت علم فتح تو قائم
سلطان دو عالم، علی موسی کاظم

بابا فغانی شیرازی

آینۀ رجاء

قصیده

در کالبد مرده دمد جان چو مسیحا
آن لب که زمین‏‌بوسی درگاه رضا کرد

حزین لاهیجی

آینۀ رجاء

قصیده

این شنیدم که چو آید به فغان طفل یتیم
افتد از نالۀ او زلزله بر عرش عظیم

صغیر اصفهانی

از سنگ ناله خیزد

قصیده

در کربلا شد آنچه شد و کس گمان نداشت
هرگز فلک به یاد، چنین داستان نداشت

محمدعلی مجاهدی

سیری در ملکوت

قصیده

هلا! در این کران فقط به حُر، امان نمی‌رسد
که در کنار او به هیچ‌کس زیان نمی‌رسد

سیدمحمدجواد میرصفی

قصیده

طبع و سخن و لوح و قلم گشته گهربار
در مدح گل باغ علی، میثم تمار

غلامرضا سازگار

نخل میثم (جلد۳)

قصیده

جلوه‌‏گر شد بار دیگر طور سینا در غدیر
ریخت از خمّ ولایت می به مینا در غدیر

محمدجواد غفورزاده

خورشید کعبه

قصیده

کویر خشک حجاز است و سرزمین مناست
مقام اشک و مناجات و سوز و شور و دعاست

غلامرضا سازگار

از صیام تا قیام (۴)

قصیده