قصیده

قصیده در لغت به معنای چیزی است که «قصد شده» باشد. این قالب مثل غزل، مصراع اول و تمام مصراع‌هاى زوج آن داراى قافیه است و از کهن‌ترین قالب‌های شعر فارسی محسوب می‌شود. تعداد ابیات قصیده به طور معمول، پانزده تا هفتاد، هشتاد بیت است اما گاهی تا یکصد و پنجاه بیت و بیشتر هم می‌رسد.
در این نوع شعر، شاعر به جاى عاشقانه‌سرایى محض، همان‌طور که از نام آن پیداست، به مدح، وصف، پند و اندرز، مرثیه و... می‌پردازد. برای این قالب ارکانی را مثل: مطلع، تغزّل و تشبیب، تخلّص، تنۀ اصلی، شریطه و دعا، و مقطع برشمرده‌اند.

هیچ مردی در جهان مانند پیغمبر که نیست هیچ بختی بهتر از پیوند پیغمبر که نیست

چه سخت است داغ علمدار دیدن غم یار، در اوج پیکار دیدن

با چفیه و جلیقه و قرآن شهید شد یعنی که در میانهٔ میدان شهید شد

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله! خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟ میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

شيعيان! ديگر هواى نينوا دارد حسين روى دل با كاروان كربلا دارد حسين‏

نه در توصیف شاعر‌ها، نه در آواز عشّاقی تو افزون‌تر از اندیشه، فراوان‌تر از اغراقی

به گونۀ ماه نامت زبانزد آسمان‌ها بود

و خانه‌ها، همه، هر جا، خراب خواهد شد در آسمان و زمین، انقلاب خواهد شد

درخت، جلوۀ هموارۀ بهاران بود اگرچه هر برگش قصۀ زمستان بود

چشم‌ها پرسش بی‌پاسخ حیرانی‌ها دست‌ها تشنهٔ تقسیم فراوانی‌ها

هیچ مردی در جهان مانند پیغمبر که نیست
هیچ بختی بهتر از پیوند پیغمبر که نیست

چه سخت است داغ علمدار دیدن
غم یار، در اوج پیکار دیدن

با چفیه و جلیقه و قرآن شهید شد
یعنی که در میانهٔ میدان شهید شد

چه دارد می‌شود؟ ای داد از این پاییز! نصرالله!
خودت تکذیب کن اخبار را! برخیز! نصرالله!

خبر داری که با این دل، دل عاشق چه‌ها کردی؟
میان بُهتِ اندوه فراوانت رها کردی

سبکبال بر موجی از مه، به قاف تماشا رسیدند
به صبحِ تشرف به خورشید، به دیدار فردا رسیدند

شيعيان! ديگر هواى نينوا دارد حسين
روى دل با كاروان كربلا دارد حسين‏

نه در توصیف شاعر‌ها، نه در آواز عشّاقی
تو افزون‌تر از اندیشه، فراوان‌تر از اغراقی

به گونۀ ماه
نامت زبانزد آسمان‌ها بود

و خانه‌ها، همه، هر جا، خراب خواهد شد
در آسمان و زمین، انقلاب خواهد شد

درخت، جلوۀ هموارۀ بهاران بود
اگرچه هر برگش قصۀ زمستان بود

چشم‌ها پرسش بی‌پاسخ حیرانی‌ها
دست‌ها تشنهٔ تقسیم فراوانی‌ها